پی آر پی چیست؟ مزایا، عوارض و مراحل تزریق
پی‌آرپی (Platelet-Rich Plasma) یا پلاسما غنی از پلاکت ماده‌ای است که به عنوان یک روش درمانی با هدف تسریع روند بهبودی مورد استفاده قرار می‌گیرد. پلاسما بخشی از خون انسان است که حاوی فاکتورهای خاص و پروتئین‌هایی است که به لخته شدن خون کمک می‌کنند و در عین حال موجب رشد سلول‌ها میشوند.
برخی بیماران پس از انجام فیشال خون‌آشام (Vampire Facial) کاهش افتادگی پوست و چین‌وچروک کمتر را مشاهده می‌کنند، اما باید توجه داشت که این روش نمیتواند چهره شما را به حالت سال‌های گذشته بازگرداند. پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) که با نام «فیشال خون‌آشام» نیز شناخته میشود، به اندازه‌ای مورد توجه رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی قرار گرفته که گویی چشمه جوانی کشف شده است. با این حال، شواهد علمی اندکی برای اثبات کارآمد بودن یا نبودن آن وجود دارد.
پژوهشگران با جدا کردن پلاسما از خون و غلیظ کردن آن، پی آر پی را تهیه می‌کنند. اعتقاد بر این است که تزریق پی‌آرپی به بافت‌های آسیب‌دیده، سلول‌های جدید و سالم تولید میکند و به روند بهبودی سرعت می‌بخشد. به دلیل وجود غلظت بالایی از عوامل رشد در پی‌آرپی، پژوهشگران بر این باورند که بافت‌های آسیب‌دیده سریع‌تر ترمیم میشوند. با این حال، این نوع درمان هنوز به طور کامل تأیید نشده و سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) نیز آن را تأیید نکرده است.
پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) دقیقاً چیست؟
پلاسمای غنی از پلاکت از دو بخش تشکیل شده است: پلاسما (بخش مایع خون) و پلاکت‌ها (نوعی سلول خونی که نقش مهمی در ترمیم در سراسر بدن دارند). پلاکت‌ها بیشتر به دلیل توانایی لخته‌سازی شناخته میشوند، اما همچنین حاوی فاکتورهای رشدی هستند که می‌توانند تکثیر سلولی را تحریک کنند و بازسازی یا ترمیم بافت در ناحیه تحت درمان را افزایش دهند. پلاسمای غنی از پلاکت در واقع خونی است که پلاکت‌های آن بیش از حد طبیعی تغلیظ شده‌اند.
در خون همه ما پلاکت‌ها وجود دارند. روش PRP یک فرایند سه‌مرحله‌ای است که شامل:
- گرفتن خون از بازوی شما،
- قرار دادن خون در دستگاهی که پلاکت‌ها را از دیگر اجزای خون جدا میکند،
- تزریق دوباره بخش غنی از پلاکت به بدن شما.
جراحان ارتوپدی سال‌هاست از PRP برای تسریع بهبودی آسیب‌های ورزشی استفاده می‌کنند. در حوزه پوست،PRP در حال آزمایش به‌عنوان روشی برای درمان ریزش مو است. همچنین ممکن است به ترمیم سریع‌تر زخم‌ها کمک کند. برخی متخصصان پوست نیز از آن برای ایجاد ظاهری جوان‌تر در پوست استفاده می‌کنند.
چه کسانی نمی‌توانند از پی آر پی PRP استفاده کنند؟
PRP برای بیشتر افراد ایمن محسوب میشود، اما برای کسانی که شرایط زیر را دارند توصیه نمی‌شود:
- هپاتیت C
- HIV یا ایدز
- هر نوع سرطان خون
- بیماری‌های قلبی‌عروقی که نیاز به مصرف رقیق‌کننده خون دارند
- سرطان پوست در ناحیه مورد درمان
این بیماری‌ها روی عملکرد پلاکت‌ها اثر می‌گذارند و مانع از دستیابی به نتایج مطلوب میشوند.
کاربردهای تزریق پی‌آرپی چیست؟
پژوهشگران استفاده از پی‌آرپی را در موارد مختلفی آزمایش کرده‌اند:
- ریزش مو: پی‌آرپی برای تحریک رشد مو و کاهش ریزش آن در کف سر تزریق میشود.
- آسیب‌های تاندون: برای درمان آسیب‌های تاندون، مانند تاندون آرنج، تاندون پا، تاندون آشیل در قوزک پا و تاندون زانو، از پی‌آرپی استفاده شده است.
- جراحات ناشی از ضربه: ورزشکاران برای درمان جراحات ناشی از ضربه مانند کشیدگی عضلات همسترینگ یا پیچ خوردگی زانو از پی‌آرپی بهره می‌برند.
- ترمیم‌های بعد از عمل جراحی: در برخی موارد، پزشکان پس از جراحی‌هایی مانند ترمیم تاندون پاره شده یا رباط صلیبی از پی‌آرپی استفاده می‌کنند.
- آرتروز زانو: تزریق پی‌آرپی به زانو برای کاهش علائم آرتروز نیز مورد استفاده قرار گرفته است.
به یاد داشته باشید که پژوهش‌های گسترده‌تری برای حمایت از اثرگذاری پی‌آرپی در موارد فوق نیاز است.
اگرچه این مزایا موجب افزایش تقاضا برای PRP شده است، اما مطالعات علمی کمی روی انسان انجام گرفته است. دلیل این موضوع آن است که سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای PRP مطالعات گسترده‌ای مشابه داروهای جدید الزامی نمی‌داند. چون این روش شامل استفاده از سوزن و سانتریفیوژ است،PRP در دسته «تجهیزات پزشکی» قرار می‌گیرد و الزامات قانونی کمتری دارد.
به همین دلیل پرسشهای بی‌پاسخ زیادی باقی مانده است، از جمله:
- چرا PRP فقط در برخی بیماران مؤثر است؟
- برای بهترین نتیجه چند جلسه درمان لازم است؟
- فاصله زمانی بین جلسات چقدر باید باشد؟
- چه مقدار PRP باید در هر بار تزریق شود؟
- دقیقاً کجا باید تزریق انجام شود؟
- کدام نوع تجهیزات (سانتریفیوژ، سوزن‌ها) نتیجه بهتری دارند؟
- آیا استفاده از PRP برای جوان‌سازی پوست عوارض بلندمدت دارد؟
چگونه برای تزریق پی‌آرپی آماده شویم؟
پزشک ممکن است از شما بخواهد پیش از تزریق PRP مصرف برخی داروها مانند رقیق‌کننده‌های خون یا داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) را متوقف کنید. همچنین تاریخچه پزشکی شما بررسی میشود تا مطمئن شوند این روش برایتان ایمن است. اگر برخی بیماری‌های خونی داشته باشید، ممکن است گزینه مناسبی برای این درمان نباشید.
نحوه آماده شدن برای تزریق پی‌آرپی به نوع درمان بستگی دارد. گاهی اوقات پیش از تزریق، از محلول‌های بی‌حس‌کننده موضعی استفاده میشود که لازم است بیمار کمی زودتر در مرکز حاضر باشد. در برخی موارد، بی‌حسی موضعی با پی‌آرپی ترکیب میشود تا درد کاهش یابد. اگر تزریق پی‌آرپی در حین جراحی انجام شود، باید پیش از جراحی دستورات پزشک را رعایت کرد.
اگر PRP برای رفع علائم پیری پوست انجام دهید، چه اتفاقی می‌افتد؟
- گرفتن خون: حدود ۲ تا ۴ قاشق غذاخوری خون از بازوی شما گرفته میشود.
- آمادهسازی خون: لوله حاوی خون در دستگاهی به نام سانتریفیوژ قرار داده میشود تا اجزای خون جدا شوند. یکی از این لایه‌ها غلظت بالایی از پلاکت‌ها دارد.
- تزریق: پزشک متخصص پوست، بخش غنی از پلاکت‌ها را با سرنگ یا میکرونیدلینگ (ابزاری شبیه غلتک پرزگیر که دارای سوزن‌های بسیار ریز است) به صورت یا پوست سر شما تزریق میکند. گاهی برای ایجاد نتایج فوری، فیلر نیز هم‌زمان تزریق میشود.
کل فرایند حدود ۴۵ دقیقه تا یک ساعت طول می‌کشد.
بزرگ‌ترین خطر به نحوه نگهداری خون مربوط است. خون گرفته‌شده باید کاملاً استریل بماند، در غیر این صورت خطر عفونت وجود دارد. همچنین باید اطمینان حاصل شود که همان خون خود شما دوباره به بدنتان تزریق میشود، چون در صورت تزریق خون فرد دیگر ممکن است دچار بیماری جدی شوید.
عوارض جانبی تزریق پی‌آرپی چیست؟
به دلیل اینکه پی‌آرپی به پوست تزریق میشود، ممکن است عوارض جانبی به همراه داشته باشد. از آنجا که پی‌آرپی حاوی مواد گرفته‌شده از بدن خود بیمار است، خطر واکنش آلرژیک بسیار پایین است، اما این تزریق همچنان با ریسک‌هایی همراه است، از جمله:
- عفونت
- آسیب عصبی
- درد در محل تزریق
- آسیب به بافت
پیش از تزریق پی‌آرپی، بهتر است با پزشک درباره این ریسک‌ها مشورت کنید و توصیه‌های لازم برای کاهش آن‌ها را رعایت کنید.
زمان مورد نیاز برای ریکاوری از پی‌آرپی چه مدت است؟
اگر تزریق پی‌آرپی پس از جراحی انجام شود، پزشک ممکن است توصیه کند ناحیه تزریق را مدتی استراحت دهید. اما این استراحت بیشتر به نوع جراحت بستگی دارد تا خود تزریق. اکثر بیماران بلافاصله پس از تزریق می‌توانند به فعالیت‌های روزانه خود بازگردند. به طور کلی، انتظار تأثیر فوری از پی‌آرپی نداشته باشید؛ چند هفته یا حتی چند ماه طول می‌کشد تا ناحیه تزریق شده بهبود یابد یا نتایج مورد انتظار، مانند رشد مجدد مو، مشاهده شود.
پژوهش‌ها در زمینه کاربردهای مختلف PRP امیدوارکننده و به‌سرعت در حال پیشرفت است. هرچند تجهیزات تولید PRP و خود تزریقها از سوی FDA تأیید شده‌اند، این روش برای بیشتر موارد همچنان «تحقیقی» محسوب میشود و بهطور رسمی از سوی FDA تأیید نشده است. از آنجا که PRP ماده‌ای است که از خون خود فرد به‌دست می‌آید، در دسته داروها قرار نمی‌گیرد. تأیید تجهیزات از سوی FDA به این معناست که پزشکان می‌توانند در صورت صلاح‌دید، PRP را تجویز و تزریق کنند. با این حال، نبود تأیید رسمی FDA بدین معناست که احتمالاً درمان‌های PRP تحت پوشش بیمه قرار نمی‌گیرند.
آیا PRP برای شما مناسب است؟
با وجود غیرقابل پیش‌بینی بودن نتایج، بسیاری از افراد علاقه‌مندند بدانند آیا PRP می‌تواند پوست جوان‌تری به آن‌ها بدهد یا خیر. اگر به این درمان فکر می‌کنید، لازم است به متخصص پوست دارای بورد معتبر مراجعه کنید. این پزشکان بیش از هر گروه پزشکی دیگری در زمینه روش‌های زیبایی تجربه دارند و می‌توانند با توجه به شرایط پوست شما بهترین و اثبات‌شده‌ترین گزینه‌های درمانی را معرفی کنند.
در صورتی که شما و پزشکتان تصمیم بگیرید PRP را امتحان کنید، باید به خاطر داشته باشید که این روش همچنان درمانی اثبات‌نشده است. با انتخاب آن، شما درواقع به پاسخ دادن به پرسش‌هایی که هنوز درباره این روش وجود دارد کمک می‌کنید.
خلاصه
اطلاعات موجود تاکنون متناقض است. در بررسی بیش از ۲۰,۰۰۰ تزریق PRPدر طول ۱۰ سال، مشخص شد که هنوز نمی‌توان بهطور قطعی گفت نتایج این درمان هزینه آن را توجیه میکند یا خیر. یک سری مطالعات بالینی در سال ۲۰۲۱ نشان دادند که تزریقهای PRP در مقایسه با دارونما برای بیماران مبتلا به آرتروز مچ پا یا زانو، یا تندینیت آشیل، برتری نداشتند. تزریقهای PRP به نظر می‌رسد که ریزش مو را در افراد مبتلا به طاسی الگوی زنانه یا مردانه کاهش می‌دهند. اما هنوز مشخص نیست که تزریقهای PRP صورت می‌توانند علائم قابل‌مشاهده پیری، مانند چین‌وچروک یا افتادگی پوست را کاهش دهند. نتایج درمان ممکن است چندین هفته پس از تزریق آغاز شود. برای برخی شرایط، به‌ویژه مشکلات پوستی و مویی، ممکن است تا ۶ ماه طول بکشد تا اثرات کامل آشکار شوند. در برخی موارد، از جمله ریزش مو، لازم است برای حفظ نتایج، درمان تکرار شود.
چگونه پزشک متخصص انتخاب کنیم؟
در انجام یک رویه یا پروسیجر زیبایی، چه جراحی و چه غیر جراحی، می‌توان انتخاب صحیح پزشک را مهم‌ترین عامل رضایت و موفقیت از آن پروسیجر زیبایی دانست. گاهی ممکن است ما تمایل به انجام یک رویه زیبایی داشته باشیم و با مراجعه به پزشک متخصص متوجه شویم که اصلاً گزینه مناسبی برای آن روش نیستیم.
احتمالاً در مسیر جستجو و انتخاب پروسیجر مورد نظرمان با نام چند پزشک آشنا خواهیم شد؛ باید اطلاعات مربوط به تخصص آن پزشکانِ محترم را فقط از طریق سامانه جستجوی اعضاء نظام پزشکی استعلام بگیریم زیرا هنوز هیچ منبع رسمی دیگری در ایران وجود ندارد که به صورت صحیح تخصص‌های دقیق پزشکان محترم در آن ذکر شده باشد.
به یاد داشته باشیم که امن‌ترین محل برای استعلام تخصص درمانگران محترم از همین سامانه است. پروفایل‌های شبکه‌های اجتماعی و عناوین درج شده در آن‌ها، وب‌سایت‌ها و عناوین درج شده در آن‌ها، حتی در وب‌سایت زیست‌لاین و ... منبع جامع و مناسبی برای استعلام تخصص صحیح پزشکان نیستند. به عنوان مثال ممکن است ما در روندِ انتخاب پروسیجر زیباییمان متمایل شویم از فردی که پزشک زیبایی است کمک بگیریم اما زمانی که اطلاعات ایشان را در سازمان نظام پزشکی استعلام بگیریم عنوان دیگری را مشاهده کنیم؛ زیرا هنوز در ایران تخصصی به نام پزشک زیبایی وجود ندارد و عنوان پزشک زیبایی همسو با مدارک دانشگاهی نیست.
پس خواهشمندیم برای استعلام نام پزشک و تخصص ایشان به سامانه جستجوی اعضاء نظام پزشکی مراجعه کنید.
مطالب این سایت صرفاً جهت اطلاع‌رسانی است و نباید به عنوان جایگزینی برای تشخیص، تجویز یا درمان پزشکی در نظر گرفته شود. برای مشکلات پزشکی، حتماً با پزشک متخصص مشورت کنید.
دیدگاه کاربران