هشدار به مصرف‌کنندگان درباره اگزوزومها و سلولهای بنیادی (محصولات پزشکی بازساختی)
سازمان غذا و داروی ایالات متحده نگران آن است که بسیاری از بیماران جویایِ درمان ممکن است توسط اطلاعاتی درباره‌ی محصولاتی که به‌صورت غیرقانونی تبلیغ میشوند، بی‌آنکه ایمنی یا اثربخشی آنها اثبات شده باشد، گمراه شوند و در برخی موارد این محصولات ممکن است خطرات ایمنی قابل توجهی برای بیماران به همراه داشته باشند.
در سال‌های اخیر، واژه «اگزوزومتراپی» به‌عنوان یکی از پرسر و صداترین درمان‌های زیبایی مطرح شده است. بسیاری از تبلیغات در شبکه‌های اجتماعی وعده‌هایی چون «جوانسازی کامل پوست»، «درمان قطعی ریزش مو» و «بازسازی سلولی باورنکردنی» را مطرح می‌کنند. اما آیا واقعاً شواهد علمی پشت این ادعاها وجود دارد؟ یا با نمونه دیگری از هیاهوی بازاری و علم‌نمایی بی‌اساس مواجه‌ایم؟
اطلاعات گمراه‌کننده‌ی زیادی در اینترنت درباره‌ی محصولات پزشکی بازساختی، از جمله فرآوردههای سلول بنیادی و فرآوردههای اگزوزوم وجود دارد، از جمله اظهاراتی درباره‌ی شرایطی که این محصولات می‌توانند برای درمان آنها به کار روند.
سازمان غذا و داروی ایالات متحده نگران آن است که بسیاری از بیماران جویای درمان ممکن است توسط اطلاعاتی درباره‌ی محصولاتی که به‌صورت غیرقانونی تبلیغ میشوند، بی‌آنکه ایمنی یا اثربخشی آنها اثبات شده باشد، گمراه شوند و در برخی موارد این محصولات ممکن است خطرات ایمنی قابل توجهی برای بیماران به همراه داشته باشند. سازمان غذا و داروی ایالات متحده می‌خواهد به مصرف‌کنندگان کمک کند تا درباره‌ی نحوه‌ی نظارت بر این محصولات و آنچه باید هنگام در نظر گرفتن استفاده از آنها بدانند، آگاهی پیدا کنند.
فرآوردههای سلول بنیادی تحت نظارت سازمان غذا و داروی ایالات متحده هستند و به طور کلی، همه‌ی فرآوردههای سلول بنیادی نیاز به تأییدیه‌ی سازمان غذا و داروی ایالات متحده دارند.
در حال حاضر، تنها فرآوردههای سلول بنیادی که برای استفاده در ایالات متحده تأیید شدهاند، شامل سلولهای بنیادی خونساز (که به عنوان سلولهای پیش‌ساز خونساز نیز شناخته میشوند) هستند که از خون بند ناف استخراج میشوند. این محصولات برای استفاده در بیمارانی با اختلالاتی که بر تولید خون تأثیر می‌گذارند (یعنی سیستم خونساز) تأیید شدهاند، اما برای کاربردهای دیگر تأییدیه‌ای ندارند.
اگزوزوم تراپی در زیبایی پوست و مو: درمان نوین یا تبلیغ اغراق‌آمیز؟
در سال‌های اخیر، به‌ویژه در شبکه‌های اجتماعی، اگزوزومتراپی به‌عنوان جادوی جوانسازی پوست، درمان ریزش مو و ترمیم بافت سلولی تبلیغ می‌شود.
- در مطالعات پیش‌بالینی (حیوانی)، اگزوزومها برای ترمیم زخم، پوشش پوست و تحریک رشد مو نتایج امیدوارکننده‌ای نشان دادهاند.
مطالعات بالینی انسانی در زمینه استفاده از اگزوزومها برای جوانسازی پوست یا درمان ریزش مو هنوز بسیار محدود و کوچک‌مقیاس هستند؛ به‌عنوان مثال، یک مطالعه پایلوت روی بیماران مبتلا به آلوپسی آندروژنیک (ریزش موی ارثی)، تنها شامل ۲۲ نفر بود و بهبودهای گزارش‌شده محدود و فاقد گروه کنترل بود.
علاوه‌براین، یک مرور سیستماتیک در سال ۲۰۲۳ نشان داد که شواهد مربوط به استفاده زیبایی از اگزوزومها همچنان ضعیف و ناکافی است و انجام مطالعات گسترده و کنترل‌شده ضروری است. در حال حاضر، هیچ استاندارد مشخصی برای دوز، روش استخراج، خلوص یا منشأ اگزوزومها در این کاربردها وجود ندارد؛ شواهد برای کاربرد زیبایی هنوز ضعیف است و مطالعات بزرگ و کنترل‌شده لازم هست.
- تبلیغات رایج وعده‌هایی مثل «جوانسازی کامل»، «درمان قطعی ریزش مو» یا «اثر فوری» با اگزوزومتراپی را می‌دهند. این‌ها غالباً بدون شواهد علمی یا تأییدکننده هستند.
اگزوزومتراپی در حوزه زیبایی پتانسیل علمی دارد، ولی فعلاً در مرحله تحقیقاتی هست و هنوز از دید FDA و مراکز علمی، درمان جا افتاده و امنی محسوب نمی‌شود. تبلیغات گسترده شبکه‌ای و بدون شواهد کافی میتواند خطرناک باشد و مصرف‌کننده را در معرض ریسک قرار بدهد.
تبلیغات گمراهکننده در شبکه‌های اجتماعی در مورد اگزوزومتراپی پشتوانه علمی ندارند و صرفاً برای جذب مشتری ساخته شدهاند.
اگزوزومتراپی چه عوارضی میتواند داشته باشد؟
- استفاده از محصولات فاقد استانداردهای تولید میتواند باعث آلودگیهای باکتریایی یا ویروسی شود. FDA از مواردی گزارش داده که بیماران پس از درمان دچار سپسیس (عفونت شدید خون) شدند.
- ساخت فرآوردههای اگزوزوم از معادلهای انسانی (مثلاً خون بندناف، سلولهای بنیادی) اگر از کنترل دقیق بیرون باشد، ممکن است شامل DNA یا RNA غیرطبیعی باشد که خطرات ژنتیکی یا تومورزا دارند.
- جدا کردن کامل ویروسها از اگزوزومها بسیار دشوار است؛ برخی دانشمندان هشدار دادهاند که ممکن است قابلیت انتقال بیماری ایجاد شود.
- در زمینه کاربردهای زیبایی اگزوزومتراپی، حتی در مواردی که گزارش عوارض رسمی نشده، پژوهشها اذعان دارند که دادهها بسیار محدود هستند و استانداردهای ایمنی کافی وجود ندارد.
توصیه‌های مهم برای مصرف‌کنندگان اگزوزومتراپی
اگر قصد انجام اگزوزومتراپی را دارید، حتماً این نکات را در نظر بگیرید:
- از پزشک خود درباره منشأ محصول، مجوز قانونی و روش استخراج اگزوزوم سؤال کنید.
- هرگز به کلینیک‌هایی که فقط با تبلیغ‌های اینستاگرامی جذب می‌کنند اعتماد نکنید.
- به دنبال مراکزی باشید که با دانشگاه‌ها یا مراکز علمی معتبر همکاری دارند.
- اگر فرمی برای رضایت‌نامه و اطلاعات عوارض احتمالی به شما ارائه نمی‌شود، از انجام درمان صرف‌نظر کنید.
اگر کلینیکی ادعا کرد که از اگزوزوم‌های دارای تایید FDA استفاده می‌کند، درخواست مستندات رسمی کنید.
- از درمان‌هایی که توسط سازمان‌های نظارتی جهانی تایید نشده‌اند دوری کنید، حتی اگر بی‌خطر به نظر برسند.
- فریب عبارات پرزرق‌وبرق را نخورید؛ نام‌بردن از نانوتکنولوژی یا سلول بنیادی لزوماً به معنی درمان مؤثر یا ایمن نیست.
- مشاوره با پزشک متخصص پوست یا جراح پلاستیک دارای بورد معتبر را جایگزین مشورت با اینفلوئنسرها و فروشندگان محصولات زیبایی کنید.
سازمان FDA تاکنون هیچ محصول اگزوزومی را برای کاربرد زیبایی تأیید نکرده و به‌طور رسمی اعلام کرده است که هیچ محصولی تا امروز برای استفاده در زیبایی، پوست یا درمان ریزش مو مجوز ندارد. FDA هشدار داده که شرکت‌ها با ادعاهای درمانی غیرمستند کاربران را گمراه می‌کنند و امکان دارد بیماران را در معرض خطر مثلاً تاخیر درمان و یا عوارض جدی قرار دهند.
محصولات اگزوزوم نیز تحت نظارت سازمان غذا و داروی ایالات متحده هستند. به طور کلی، محصولات اگزوزومی که با هدف درمان بیماری‌ها یا شرایط خاص در انسان تولید میشوند، نیاز به تأییدیه‌ی FDA دارند. در حال حاضر هیچ محصول اگزوزومی دارای تأییدیه سازمان غذا و داروی ایالات متحده نیست.
- هیچ‌یک از این محصولات برای درمان یا پیشگیری از بیماری کووید-۱۹، سندروم زجر تنفسی حاد، یا هرگونه عارضه‌ی مرتبط با کووید-۱۹ تأیید نشده‌اند.
- هیچ‌یک از این محصولات برای درمان هیچ‌گونه اختلال ارتوپدی نظیر آرتروز، تندینیت (التهاب تاندون)، بیماری‌های دیسکی، آرنج تنیس‌بازان، کمردرد، درد لگن، زانو، گردن یا شانه تأیید نشده‌اند.
- هیچ‌یک از این محصولات برای درمان هیچ‌گونه اختلال عصبی نظیر ام‌اس (مولتیپل اسکلروزیس)، بیماری لوگهریگ، آلزایمر، پارکینسون، صرع یا سکته‌ی مغزی تأیید نشده‌اند.
- هیچ‌یک از این محصولات برای درمان هیچ‌گونه بیماری قلبی یا ریوی نظیر بیماری قلبی، آمفیزم، یا بیماری انسدادی مزمن ریوی تأیید نشده‌اند.
- هیچ‌یک از این محصولات برای درمان اوتیسم، دژنراسیون ماکولا، نابینایی، درد مزمن یا خستگی تأیید نشده‌اند.همراهان گرامی زیستلایننکته
لطفاً توجه داشته باشید، در مورد برخی از محتواهایی که شواهد و مطالعات علمی درباره اثربخشی آنها هنوز محدود یا در حال تکمیل هستند، توصیه می‌کنیم حتماً به منابع اصلی درج‌شده در پایان مقاله مراجعه کرده و اطلاعات را از منبع اصلی نیز مطالعه فرمایید. همچنین پیشنهاد می‌شود جست‌وجوی خود را در منابع علمی معتبر ادامه دهید، چرا که ممکن است محتوای موجود در رفرنس‌ها به‌مرور به‌روزرسانی شود.
دیدگاه کاربران