جراحی ترمیم شکاف لب و شکاف کام چیست و چگونه انجام می‌شود؟
جراحی ترمیم شکاف لب و شکاف کام به اصلاحِ رشد غیرطبیعی می‌پردازد و عملکرد لب‌ها و دهان را بازمی‌گرداند و ظاهری طبیعی‌تر ایجاد می‌کند.
شکاف لب و شکاف کام از شایع‌ترین ناهنجاری‌های مادرزادی در کودکان در آمریکای شمالی و سراسر جهان هستند. شکل‌گیری ناقص لب بالا (شکاف لب) یا سقف دهان (شکاف کام) می‌تواند به‌صورت مجزا رخ دهد یا هر دو نقص به‌صورت همزمان وجود داشته باشند. این شرایط می‌توانند از نظر شدت متفاوت باشند و ممکن است یک یا هر دو سمت دهان را درگیر کنند. برای ترمیم شکاف لب و یا شکاف کام به جراحی نیاز است.
علت بروز شکاف لب و یا شکاف کام چیست؟
شکاف، یا جدایی در لب بالا و یا سقف دهان، در مراحل بسیار ابتدایی رشد جنین رخ می‌دهد. در طی رشد جنین، برخی بخش‌های لب بالا و سقف دهان به‌درستی به یکدیگر نمی‌پیوندند. در برخی موارد، وجود یک سندرم می‌تواند علت بروز شکاف باشد. با این حال، در بیشتر کودکانی که مبتلا هستند، علت مشخصی یافت نمی‌شود. در این موارد، شکاف به‌عنوان نتیجه‌ی تعامل پیچیده‌ی عوامل ژنتیکی و محیطی در نظر گرفته می‌شود.
جراحی ترمیم شکاف لب و شکاف کام انواعی از جراحی هستند که برای اصلاح این رشد غیرطبیعی انجام می‌شوند و هدف از آن‌ها، بازگرداندن عملکرد لب‌ها و دهان و نیز ایجاد ظاهری طبیعی‌تر است. بیشتر شکاف‌ها را می‌توان با تکنیک‌های تخصصی جراحی پلاستیک ترمیم کرد و این کار می‌تواند به بهبود توانایی کودک در خوردن، صحبت کردن، شنیدن و تنفس کمک کند.
چه متخصصانی در پروسه جراحی ترمیم شکاف لب و شکاف کام باید همراه باشند؟
مداخله‌ی زودهنگام توسط تیمی از متخصصان برای ارزیابی و مدیریت روند درمان و رشد کودک شما در موارد شکاف لب و یا شکاف کام ضروری است. این تیم به‌طور هماهنگ یک مسیر درمانی مشخص خواهند کرد که شامل توصیه‌های تغذیه‌ای، جراحی ترمیمی شکاف، توانبخشی گفتار و بازسازی دندان است. اعضای این تیم ممکن است متخصصین زیر باشند:
- جراح پلاستیک
- متخصص اطفال
- دندان‌پزشک اطفال
- ارتودنتیست
- متخصص گوش، حلق و بینی
- مشاور شیردهی
- کاردرمانگر
- متخصص شنوایی
- آسیب‌شناس گفتار و زبان
- مشاور ژنتیک
- روان‌شناس
- مددکار اجتماعی
دانستن این موضوع مهم است که در مراحل اولیه، تغذیه، رشد و تکامل کودک اولویت اصلی در مراقبت‌های مرتبط با شکاف خواهد بود. ممکن است بطری‌های تخصصی، یا در موارد نادر، لوله‌های تغذیه مورد نیاز باشند تا کودک بتواند به‌خوبی تغذیه شود. اغلب، زمانی که شکاف کام وجود دارد، نوزاد به‌دلیل مشکل در ایجاد مکش دهانی، قادر به تغذیه از پستان به‌صورت معمول نخواهد بود.
جراحی برای ترمیم شکاف لب یا کام، کاملاً فردمحور است. این جراحی نه‌تنها با هدف بستن نقص شکاف انجام می‌شود، بلکه برای کمک به عملکرد طبیعی کودک و رشد او نیز صورت می‌گیرد.
ترمیم شکاف لب که کایلوپلاستی (cheiloplasty) نیز نامیده می‌شود، شامل بازسازی لب برای ایجاد ظاهری طبیعی‌تر است و شامل موارد زیر می‌باشد:
- بستن شکاف به‌نحوی که جای زخم در ناحیه‌ای نزدیک به خطوط طبیعی لب بالا قرار گیرد؛
- شکل‌دهی به کمان لب بالا
- ایجاد فاصله‌ی مناسب میان لب بالا و بینی
شکاف‌های لب بالا معمولاً شکل بینی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهند و ممکن است برای دستیابی به اهداف زیر، انجام اقدامات بیشتر توصیه شود:
- بازگرداندن تقارن بینی و شکل سوراخ‌های بینی
- صاف کردن و ایجاد طول مناسب برای کولوملا (بافت جداکننده سوراخ‌های بینی)
از آن‌جا که کام، کف حفره بینی را تشکیل می‌دهد و مسئول امکان‌پذیر بودن گفتار طبیعی است، در ترمیم شکاف کام باید به موارد زیر توجه شود:
- جداسازی بافت‌های دهان و بینی از طریق بستن شکاف در تمام طول آن
- بازگرداندن عملکرد عضلات کام نرم برای تسهیل گفتار طبیعی
- بازسازی ارتباط طبیعی میان کام نرم و کانال شنوایی و شیپور استاش برای امکان شنوایی طبیعی
- تا حد امکان، تقویت رشد طبیعی فک بالا و دندان‌ها
- ترمیم، در صورت لزوم، هرگونه نقص در لثه برای فراهم‌کردن شرایط رویش دندان‌های دائمی
چه زمانی کودک باید تحت عمل جراحی قرار گیرد؟
زمان‌بندی ترمیم شکاف‌ها به شرایط خاص کودک بستگی دارد:
- ترمیم شکاف لب معمولاً در ۲ تا ۶ ماهگی انجام می‌شود، بسته به وضعیت سلامت کودک و پروتکل‌های تیم درمان
- ترمیم شکاف کام معمولاً پس از ترمیم شکاف لب و در عمل جداگانه‌ای در سن ۹ تا ۱۸ ماهگی انجام می‌شود، بسته به وضعیت سلامت کودک و پروتکل‌های درمانی
- ترمیم شکاف لب و یا کام ممکن است در صورت وجود مشکلات تهدیدکننده حیات، مانند اختلالات قلبی یا ریوی، به‌تعویق بیفتد.
- بسته به شدت شکاف، مداخلات پیش از عمل مانند چسب‌زنی شکاف لب، قالب‌گیری ارتودنسی یا تکنیک‌های جراحی مرحله‌ای ممکن است توصیه شوند.
- دیگر جراحی‌های مرتبط با شکاف ممکن است در طول زمان لازم باشند، از جمله: قرار دادن لوله‌های گوش برای درمان تجمع مایع، پیوند استخوان برای ترمیم لثه و جراحی دندان یا فک برای بهبود وضعیت تماس دندان‌ها (بایت).
هزینه جراحی ترمیم شکاف لب و شکاف کام چقدر است؟
برنامه‌ی بیمه‌ی سلامت شما احتمالاً جراحی شکاف را پوشش خواهد داد، زیرا این جراحی یک فرآیند ترمیمی محسوب می‌شود. حتماً با شرکت بیمه‌ی خود مشورت کنید. پوشش بیمه‌ای در میان شرکت‌های مختلف متفاوت است و ممکن است شامل مواردی مانند نیاز به پیش‌تأیید، پوشش اقامت بیمارستانی و پوشش برای اقدامات ثانویه و خدمات مراقبت‌های وابسته مانند گفتاردرمانی باشد. هرچند بیمه احتمالاً هزینه‌ها را پوشش می‌دهد، دانستن هزینه‌های جراحی پیش از ارائه‌ی درخواست به بیمه اهمیت دارد. هزینه‌ی جراح ممکن است بر اساس تجربه‌ی او، نوع پروسیجر مورد استفاده و موقعیت جغرافیایی متفاوت باشد.
هزینه‌های مربوط به ترمیم شکاف ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- دستمزد جراح
- هزینه‌های بیمارستان یا مرکز جراحی
- هزینه‌های بیهوشی
- داروهای تجویزی
- آزمایش‌های پزشکی
- وسایل تغذیه پس از عمل
در بسیاری از موارد، برای بهبود موقعیت دندان‌ها، درمان بایت غیرطبیعی و آماده‌سازی بیمار برای جراحی لثه، درمان ارتودنسی لازم است. این خدمات اغلب تحت پوشش بیمه‌ی پزشکی استاندارد قرار نمی‌گیرند. رضایت شما تنها به هزینه محدود نمی‌شود پس هنگام انتخاب جراح پلاستیک برای جراحی شکاف کودک‌تان، به‌خاطر داشته باشید که تجربه‌ی جراح و میزان آسودگی خیال شما از همکاری با او به همان اندازه‌ی هزینه‌ی نهایی جراحی اهمیت دارد.
مراقبت تیمی چندرشته‌ای برای این وضعیت ضروری تلقی می‌شود و باید در فرآیند تصمیم‌گیری شما لحاظ شود. مراقبت کامل چیزی فراتر از تنها یک جراحی است و باید تا دوران رشد کودک ادامه یابد.
چه انتظاری باید از جلسه‌ی مشاوره برای ترمیم شکاف لب و شکاف کام داشته باشم؟
موفقیت و ایمنی جراحی شکاف کودک شما از همان جلسه‌ی مشاوره با جراح پلاستیک آغاز می‌شود.
در جلسه‌ی مشاوره‌ی جراحی شکاف فرزندتان، آماده باشید که درباره‌ی موارد زیر گفت‌وگو کنید:
- نگرانی‌های شما و ارزیابی وضعیت کودک‌تان
- گزینه‌های موجود برای ترمیم شکاف لب و یا شکاف کام
- نتایج احتمالی جراحی و خطرات و عوارض احتمالی مرتبط با آن
- مسیر درمانی توصیه‌شده
در بیان نگرانی‌هایتان درباره‌ی کودک‌تان و توانایی جراح پلاستیک برای پاسخ به نیازهای خاص او صادق باشید. موفقیت، ایمنی و رضایت کلی از جراحی کودک شما مستلزم آن است که:
- نگرانی‌های خود را صادقانه مطرح کنید؛
- سابقه‌ی کامل سلامت کودک از جمله داروهای فعلی، ویتامین‌ها و مکمل‌های گیاهی را به‌طور کامل بیان کنید؛
- متعهد شوید که تمام دستورالعمل‌های جراح پلاستیک را دقیقاً دنبال خواهید کرد.
چه سوالاتی باید از جراح پلاستیک کودک‌ام درباره‌ی ترمیم شکاف لب و شکاف کام بپرسم؟
از این فهرست به‌عنوان راهنما در جلسه‌ی مشاوره‌ی جراحی شکاف کودک خود استفاده کنید:
- آیا شما عضو بورد تخصصی جراحی پلاستیک هستید؟
- آیا آموزش تخصصی در زمینه‌ی جراحی پلاستیک دیده‌اید؟
- آیا مجوز بیمارستانی برای انجام این جراحی دارید؟ اگر بله، در کدام بیمارستان‌ها؟
- چه تعداد از این نوع جراحی را تاکنون انجام داده‌اید؟
- آیا کودک من گزینه‌ی مناسبی برای این جراحی است؟
- برای دستیابی به بهترین نتیجه، چه اقداماتی لازم است؟
- جراحی کودک من در کجا و چگونه انجام خواهد شد؟
- چه شکل، اندازه، بافت سطحی، محل برش و محل قرارگیری برای کودک من توصیه می‌شود؟
- دوره‌ی نقاهت چقدر طول می‌کشد و کودک من چه نوع کمکی در این مدت نیاز خواهد داشت؟
- خطرات و عوارض مرتبط با این جراحی چیست؟
- در صورت بروز عارضه، چگونه آن را مدیریت می‌کنید؟
- اگر از نتیجه‌ی جراحی کودک‌ام رضایت نداشته باشم، چه گزینه‌هایی دارم؟
- آیا عکس‌های قبل و بعد از این نوع جراحی دارید که بتوانم ببینم؟ چه نتایج معقولی می‌توان انتظار داشت؟
خطرات جراحی ترمیم شکاف لب و شکاف کام چیست؟
ترمیم شکاف لب و یا شکاف کام برای رشد و کیفیت زندگی کودک شما اهمیت دارد. جراح پلاستیک مزایا، اهداف و خطرات یا عوارض احتمالی این جراحی را برای شما توضیح خواهد داد. از شما خواسته خواهد شد فرم‌های رضایت‌نامه را امضا کنید تا نشان دهد که به‌طور کامل این جراحی، گزینه‌های جایگزین و خطرات یا عوارض محتمل را درک کرده‌اید.
خطرات احتمالی جراحی شکاف شامل موارد زیر است:
- حساسیت به چسب، نخ بخیه، چسب‌های پزشکی، داروهای موضعی یا داروهای تزریقی
- خطرات مربوط به بیهوشی
- خونریزی
- آسیب به ساختارهای عمقی مانند اعصاب، رگ‌های خونی، عضلات و کانال شنوایی که ممکن است موقت یا دائمی باشند؛
- عفونت
- بهبود غیرطبیعی زخم از جمله کوتاه‌شدن، ضخیم‌شدن یا رشد بیش‌ازحد بافت
- بهبود ضعیف محل برش‌ها
- احتمال نیاز به جراحی ترمیمی دوباره
- باقی‌ماندن ناهنجاری‌ها یا عدم تقارن در لب یا بینی
- مشکلات تنفسی پس از جراحی
چگونه باید برای جراحی ترمیم شکاف لب و کام کودک‌ام آماده شوم؟
پیش از جراحی کودک‌تان، جراح پلاستیک با شما درباره‌ی موارد زیر گفت‌وگو خواهد کرد:
- ملاحظات پیش از جراحی، آزمایش‌های تشخیصی و داروهای موردنیاز
- دستورالعمل‌های روز جراحی و داروهای مورد استفاده
- اطلاعات خاص مربوط به استفاده از بیهوشی
- مراقبت‌های پس از جراحی و پیگیری درمان
جراح پلاستیک همچنین با شما درباره‌ی محل انجام جراحی کودک صحبت خواهد کرد. جراحی اولیه برای ترمیم شکاف لب و شکاف کام معمولاً در محیط بیمارستان انجام می‌شود و اغلب نیاز به بستری شدن در شب دارد.
مراحل جراحی ترمیم شکاف لب و شکاف کام
مرحله ۱ –بیهوشی
برای راحتی کودک شما در طول جراحی، داروهایی تجویز می‌شود. گزینه‌ها شامل آرام‌بخشی داخل وریدی و بیهوشی عمومی هستند. پزشک شما بهترین گزینه را برای کودک‌تان توصیه خواهد کرد.
مرحله ۲ –ایجاد برش
هدف از جراحی شکاف لب، بستن جدایی موجود در لب و فراهم کردن عملکرد، ساختار و ظاهر طبیعی‌تر در لب بالاست. برش‌هایی در دو سمت شکاف ایجاد می‌شوند تا فلپ‌هایی از پوست، عضله و بافت درون دهان شکل بگیرند. این فلپ‌ها سپس به یکدیگر نزدیک شده و بخیه زده می‌شوند تا شکاف بسته شود و آناتومی معمول لب و بینی بازسازی گردد.
ترمیم شکاف کام نیازمند بازآرایی دقیق بافت‌ها و عضلات برای بستن شکاف و بازسازی سقف دهان است. برش‌هایی در دو سوی شکاف ایجاد می‌شوند و تکنیک‌های خاص فلپ برای جابه‌جایی بافت‌های کام سخت و نرم به‌کار گرفته می‌شود که شامل جابه‌جایی عضلات کام نرم (که در گفتار نقش دارند) نیز خواهد بود. ترمیم به‌طور معمول در خط وسط سقف دهان بخیه زده می‌شود تا طول کافی برای عملکرد طبیعی در تغذیه، رشد گفتار و رشد مداوم در طول زندگی فراهم گردد.
مرحله ۳ –بستن برش‌ها
پس از ترمیم شکاف لب و یا شکاف کام، برش‌ها با بخیه‌های قابل جذب یا قابل برداشتن بسته می‌شوند.
مرحله ۴ –مشاهده نتایج
جای زخم خارجی ناشی از ترمیم شکاف معمولاً در امتداد خطوط طبیعی لب بالا و بینی قرار می‌گیرد. با گذشت زمان، این جای زخم‌ها کمرنگ می‌شوند و توانایی کودک در رشد و عملکرد طبیعی به‌مرور بهبود خواهد یافت.
پس از جراحی ترمیم شکاف لب و شکاف کام کودک‌ام چه انتظاری باید داشته باشم؟
پس از جراحی، ممکن است پانسمان‌هایی روی برش‌های بیرونی دهان کودک قرار داده شود. دستورالعمل‌های مراقبت در منزل به شما داده خواهد شد که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- نحوه‌ی مراقبت از محل جراحی پس از عمل
- داروهایی برای مصرف خوراکی یا استفاده‌ی موضعی به‌منظور کاهش درد، کمک به بهبود و کاهش خطر عفونت
- دستورالعمل‌های خاص تغذیه برای محافظت از محل جراحی در زمان بهبود
- محدودیت‌های تغذیه‌ای یا فعالیتی که برای بهبود طبیعی لازم است
- موارد خاصی که باید در وضعیت کلی سلامت کودک زیر نظر داشته باشید
- زمان پیگیری و مراجعه به جراح پلاستیک
پس از ترمیم شکاف کام، معمولاً محدودیت‌های غذایی وجود دارد، مانند استفاده از رژیم‌های مایع یا پوره برای چند روز. برخی جراحان همچنین توصیه می‌کنند که برای مدتی از استفاده از شیشه‌شیر، پستانک، نی یا سایر وسایل مشابه خودداری شود.
معمولاً از مهارکننده‌های بازو پس از جراحی استفاده می‌شود تا از دست زدن یا آسیب کودک به محل جراحی در طول بهبود جلوگیری شود. برخی جراحان اجازه می‌دهند این مهارکننده‌ها به‌صورت موقت برداشته شوند، مشروط به اینکه کودک تحت نظارت باشد و از دست زدن به محل جراحی یا مکیدن انگشت‌ها جلوگیری شود.
ناراحتی کودک شما با داروهای مسکن قابل کنترل است. بسته به تکنیک جراحی استفاده‌شده، ممکن است نیاز باشد بخیه‌ها از روی لب پس از جراحی برداشته شوند. روند بهبودی طی چند هفته ادامه می‌یابد و تورم کاهش می‌یابد. جای زخم لب طی ماه‌ها بالغ شده و کمرنگ خواهد شد. پس از جراحی، محافظت دقیق در برابر آفتاب بسیار مهم است تا از تشکیل جای زخم‌های غیرطبیعی جلوگیری شود.
نتایج و چشم‌انداز
نتیجه‌ی ترمیم شکاف لب و/یا شکاف کام موجب بهبود کیفیت زندگی کودک شما خواهد شد، از جمله توانایی در تنفس، تغذیه و صحبت کردن. با این حال، ممکن است برای اهداف عملکردی یا زیبایی‌شناختی نیاز به اقدامات ثانویه روی لب یا کام باشد. اگرچه جای زخم‌های جراحی شکاف لب معمولاً در خطوط طبیعی چهره قرار می‌گیرند، اما همیشه قابل مشاهده باقی خواهند ماند.
چگونه پزشک متخصص انتخاب کنیم؟
در انجام یک رویه یا پروسیجر زیبایی، چه جراحی و چه غیر جراحی، می‌توان انتخاب صحیح پزشک را مهم‌ترین عامل رضایت و موفقیت از آن پروسیجر زیبایی دانست. گاهی ممکن است ما تمایل به انجام یک رویه زیبایی داشته باشیم و با مراجعه به پزشک متخصص متوجه شویم که اصلاً گزینه مناسبی برای آن روش نیستیم.
احتمالاً در مسیر جستجو و انتخاب پروسیجر مورد نظرمان با نام چند پزشک آشنا خواهیم شد؛ باید اطلاعات مربوط به تخصص آن پزشکانِ محترم را فقط از طریق سامانه جستجوی اعضاء نظام پزشکی استعلام بگیریم زیرا هنوز هیچ منبع رسمی دیگری در ایران وجود ندارد که به صورت صحیح تخصص‌های دقیق پزشکان محترم در آن ذکر شده باشد.
به یاد داشته باشیم که امن‌ترین محل برای استعلام تخصص درمانگران محترم از همین سامانه است. پروفایل‌های شبکه‌های اجتماعی و عناوین درج شده در آن‌ها، وب‌سایت‌ها و عناوین درج شده در آن‌ها، حتی در وب‌سایت زیست‌لاین و ... منبع جامع و مناسبی برای استعلام تخصص صحیح پزشکان نیستند. به عنوان مثال ممکن است ما در روندِ انتخاب پروسیجر زیباییمان متمایل شویم از فردی که پزشک زیبایی است کمک بگیریم اما زمانی که اطلاعات ایشان را در سازمان نظام پزشکی استعلام بگیریم عنوان دیگری را مشاهده کنیم؛ زیرا هنوز در ایران تخصصی به نام پزشک زیبایی وجود ندارد و عنوان پزشک زیبایی همسو با مدارک دانشگاهی نیست.
پس خواهشمندیم برای استعلام نام پزشک و تخصص ایشان به سامانه جستجوی اعضاء نظام پزشکی مراجعه کنید.
مطالب این سایت صرفاً جهت اطلاع‌رسانی است و نباید به عنوان جایگزینی برای تشخیص، تجویز یا درمان پزشکی در نظر گرفته شود. برای مشکلات پزشکی، حتماً با پزشک متخصص مشورت کنید.
دیدگاه کاربران