چرا استفاده از واژه تضمینی در حوزه درمان نادرست است؟
در دنیای امروز، درمان‌ها و اقدامات زیبایی (اعم از جراحی و غیرجراحی) به یکی از پرطرفدارترین حوزه‌های پزشکی تبدیل شده‌اند. با رشد تقاضا، رقابت میان ارائه‌دهندگان خدمات زیبایی نیز افزایش یافته است و در نتیجه، استفاده از عبارات تبلیغاتی مانند نتیجه تضمینی یا درمان قطعی به شدت رواج یافته است.
اما آیا واقعاً می‌توان در حوزه‌ای همچون زیبایی که با بدن انسان سروکار دارد، نتیجه‌ای تضمینی را وعده داد؟ این مقاله به بررسی این واژه در حوزه زیبایی می‌پردازد.
ماهیت زیستی پاسخ بدن به درمان
بدن هر انسان، سیستم منحصربه‌فردی از واکنش‌ها، ساختارهای بافتی، سیستم ایمنی و ژنتیک خاص خود را دارد. حتی زمانی که یک تکنیک پزشکی یا زیبایی در اکثریت افراد نتیجه مطلوبی می‌دهد، تضمینی وجود ندارد که در هر فرد نیز دقیقاً همان نتیجه حاصل شود. پاسخ بدن به فیلرها، بوتاکس، لیزر، تزریق چربی، یا حتی جراحی‌هایی مانند رینوپلاستی، لیفت صورت و جراحی سینه، به عوامل متعددی از جمله موارد زیر بستگی دارد:
- ویژگی‌های ژنتیکی فرد
- وضعیت هورمونی و متابولیسم بدن
- سوابق بیماری‌های زمینه‌ای
- عادات رفتاری مانند خواب، تغذیه، سیگار کشیدن
- نحوه مراقبت بعد از درمان یا جراحی
این عوامل به‌روشنی نشان می‌دهند که نتیجه یک درمان زیبایی نمی‌تواند از پیش، برای همه افراد یکسان و قطعی باشد.
ریسک‌های ناخواسته و عوارض احتمالی
هیچ درمانی بدون ریسک نیست. حتی اقدامات غیرجراحی که در نگاه عموم بی‌خطر تلقی می‌شوند، ممکن است منجر به عوارض شوند. به عنوان مثال:
- فیلر ممکن است باعث گرانولوم، انسداد عروق یا عدم تقارن شود.
- لیزر ممکن است باعث سوختگی یا هایپرپیگمانتاسیون شود.
- تزریق چربی ممکن است منجر به جذب ناقص یا نکروز شود.
- جراحی ممکن است همراه با عفونت، اسکار، یا عدم رضایت از فرم نهایی باشد.
اگرچه می‌توان با انتخاب پزشک مجرب و مراقبت صحیح، ریسک را کاهش داد، اما نمی‌توان آن را به صفر رساند. بنابراین واژه تضمینی در چنین بستری از اساس نادرست است.
دیدگاه مراجع علمی و نظارتی
نهادهای علمی معتبر جهانی مانند:
- سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)
- آکادمی جراحان پلاستیک صورت آمریکا (AAFPRS)
- انجمن جراحان پلاستیک آمریکا (ASPS)
همگی تأکید دارند که استفاده از واژگانی چون نتیجه قطعی، موفقیت تضمینی یا بدون هیچ ریسک در تبلیغات درمانی، برخلاف اصول اخلاق حرفه‌ای پزشکی است و می‌تواند نوعی گمراه‌سازی تلقی شود. برای مثال، در راهنمای FDA درباره تبلیغات پزشکی آمده است: تبلیغات نباید حاوی عباراتی باشد که باعث برداشت اشتباه درباره اثربخشی یا ایمنی درمان شود.
ابعاد اخلاقی و مسئولیت پزشک
پزشک در جایگاه علمی و اخلاقی خود موظف است:
- درباره میزان موفقیت درمان واقع‌بین باشد؛
- بیمار را از احتمال نتایج نامطلوب یا عوارض مطلع کند؛
- از وعده‌هایی که در عمل قابل کنترل نیستند پرهیز کند.
در مقابل، پزشکانی که برای جذب بیشتر بیمار از واژگان تضمینی استفاده می‌کنند، نه تنها اعتماد عمومی را خدشه‌دار می‌کنند، بلکه در صورت بروز نتیجه نامطلوب، با بحران قانونی و اخلاقی روبه‌رو خواهند شد.
چرا برخی افراد به واژه تضمینی واکنش مثبت نشان می‌دهند؟
از دیدگاه روان‌شناسی مصرف‌کننده، واژه تضمینی باعث ایجاد حس امنیت و کاهش اضطراب می‌شود. افراد هنگام تصمیم‌گیری برای یک درمان زیبایی، معمولاً تحت تأثیر ترس از اشتباه، عدم نتیجه یا پشیمانی قرار دارند. وعده تضمینی ممکن است به صورت کاذب، این نگرانی را تسکین دهد. اما دقیقاً به همین دلیل، این واژه در تبلیغات زیبایی نوعی استفاده غیراخلاقی از آسیب‌پذیری روانی بیمار تلقی می‌شود.
نقش مصرف‌کننده در مقابله با تبلیغات گمراه‌کننده
با آگاهی از این واقعیت‌ها، افراد می‌توانند خود را در برابر تبلیغات نادرست ایمن کنند. توصیه می‌شود:
- از هر تبلیغی که واژگان تضمینی، نتیجه قطعی یا بدون بازگشت استفاده می‌کند، با دیده تردید نگاه شود؛
- از پزشک درباره احتمال عوارض، نیاز به تکرار یا اصلاح درمان سؤال شود
- نظرات علمی و تجربه افراد مختلف بررسی شود نه فقط وعده‌های تبلیغاتی
پس
درمان‌های زیبایی، بخشی از پزشکی هستند و باید با همان استانداردهای علمی و اخلاقی برخورد شوند. استفاده از واژگان تضمینی یا قطعی نه تنها غیرعلمی است، بلکه گمراه‌کننده و در بسیاری از کشورها ممنوع است. پزشک حرفه‌ای، درباره احتمال موفقیت و ریسک‌ها صادقانه صحبت می‌کند، نه اینکه به دنبال جذب سریع بیمار از طریق وعده‌های تجاری باشد. انتخاب آگاهانه از سوی بیمار و صداقت از سوی پزشک، مسیر درست و پایدار در زیبایی علمی است.
دیدگاه کاربران