آیا گارمنت فشاری پس از جراحی زیبایی لازم است؟
استفاده از گارمنت فشاری که با نامهای گنهای فشاری و طبی نیز شناخته میشود پس از جراحیهای زیبایی مانند ابدومینوپلاستی، ماموپلاستی، لیفت، یا رینوپلاستی رایج است و هدف از آن کاهش ورم، کبودی، درد، و تشکیل مایع زیرپوستی سروما و بهبود سریعتر فرایند بهبودی است.
اما آیا شواهد علمی این استفاده را تأیید میکنند؟ مطالعات جدید نگرشی انتقادی به استفاده از گانهای فشاری داشتهاند.
مطالعات پژوهشی استفاده از گارمنتهای فشاری را چگونه ارزیابی کردهاند؟
1) در پژوهش مروری که با بررسی مطالعات متعدد در زمینه جراحی زیبایی (رینوپلاستی، لیفت، ماموپلاستی، ابدومینوپلاستی) انجام شده بود نتایج نشان داد که شواهد برای بسیاری از کاربردهای رایج گارمنت فشاری ضعیف یا متناقض هستند. بیشترین تاثیر در کاهش ورم و کبودی پس از رینوپلاستی و کاهش درد زودهنگام پس از جراحی سینه یا شکم بوده است اما تأثیر معناداری روی کاهش نرخ سروما مشاهده نشده است.
2) در مطالعهای دیگر که روی ۳۲ زن که تحت ابدومینوپلاستی قرار گرفتند انجام شد ، گروهی با گارمنت فشاری و گروهی بدون آن مقایسه شدند. کسانی که گارمنت نپوشیدند ۳–۵ هفته پس از عمل، دور کمر کمتر یعنی ورم زیرپوستی کمتری نسبت به گروه با گارمنت داشتند. این یعنی، بر خلاف انتظار رایج، استفاده از گارمنت ممکن است ورم را کاهش ندهد و حتی آن را بیشتر کند.
3) این مرور سیستماتیک (۲۰۰۴ تا ۲۰۲۴) که ۵ مطالعه و ۱۳۰ بیمار را پوشش میدهد، نتیجه گرفته که شواهد موجود برای استفاده از گارمنت پس از ابدومینوپلاستی ضعیف است. تمایل به کاهش سروما، بهبود ورم یا بهبود عملکرد تنفسی در گروههای با گارمنت بهطور معنادار نشان داده نشده است. همچنین پوشیدن گارمنت با افزایش فشار داخل شکم همراه بوده است؛ یعنی ممکن است ریسکهایی نیز داشته باشد.
4) این مطالعه نشان داده که استفاده از گارمنت پس از ابدومینوپلاستی میتواند عملکرد تنفسی را کاهش دهد. گروهی که گارمنت پوشیده بودند کاهش ظرفیت تنفسی داشتند. یعنی گارمنت ممکن است ریسک عوارض تنفسی یا محدودیت تنفس پس از جراحی را افزایش دهد.
5) بر اساس مرور علمی از مجموعه جراحیهای زیبایی: گارمنت فشاری ممکن است در بعضی کاربردها مفید باشد.
- کاهش ورم و کبودی بعد از جراحیهای سر و صورت، به ویژه رینوپلاستی
- کاهش درد کوتاهمدت بعد از جراحی سینه یا شکم (ماموپلاستی یا جراحی شکم) در برخی مطالعات
اما این کاربردها تنها در شرایط خاص و با توجه به نوع عمل، زمان استفاده و نحوه بستن گارمنت ممکن است منطقی باشند.
هشدارها و محدودیتها درباره گنهای فشاری
- کیفیت شواهد بسیار متغیر است؛ بسیاری از مطالعات کوچک، با نمونه اندک است.
- استفاده از گارمنت با فشار زیاد یا نامناسب میتواند باعث کاهش جریان خون شود که خطر ایجاد ترومبوز را بالا میبرد.
- ممکن است عملکرد تنفسی پس از جراحی تحت تأثیر قرار بگیرد.
هیچ دستورالعمل قطعی علمی وجود ندارد که بگوید «باید همیشه» گارمنت پوشید؛ تصمیم باید بر اساس نوع جراحی، شرایط بیمار، نظر جراح و ارزیابی مزایا و ریسکها باشد.
پیشنهاد برای بیماران در استفاده از گارمنتهای فشاری پس از جراحیزیبایی
- اگر جراحی در سر و صورت مثل رینوپلاستی داشتهاید، گارمنت سبک و مناسب ممکن است به کاهش ورم و کبودی کمک کند که با مشورت پزشک متخصص میتواند استفاده شود.
- برای جراحی شکم (ابدومینوپلاستی) یا سینه، بهتر است با جراح خود مشورت کنید و در صورت استفاده از گارمنت، مراقب فشار داخلی، گردش خون و تنفس باشید.
- انتخاب گارمنت باید دقیق و اصولی باشد: سایز مناسب، فشار مناسب، نحوه بستن درست و نظارت بعد از عمل اهمیت دارد.
- به جای تکیه صرف بر گارمنت، روشهای کمکی مانند دِرن یا تخیله مایعات، تخلیه دستی لنفاوی یا روشهای دیگر مدیریت ورم و سروما را نیز در نظر بگیرید.
- پزشک یا جراح بهتر است به صورت فردی مزایا و ریسکها را با هر بیمار ارزیابی کند نه بر پایه عادت یا پروتکل ساده
استفاده از گارمنت فشاری پس از عمل، یک پروتکل یکسان برای همه بیماران نیست. جراحیهای زیبایی با یکدیگر تفاوتهای ساختاری، تکنیکی و فیزیولوژیک دارند؛ بنابراین، نوع فشار، مدتزمان استفاده و حتی اینکه آیا اصلاً لازم است یا خیر، در هر عمل متفاوت است. به همین دلیل متخصصان تأکید میکنند که بیماران باید توصیههای عمومی اینترنتی را جایگزین دستورالعمل اختصاصی جراح خود نکنند.
چرا توصیه جراحان مهم وگاهی متفاوت است؟
- نوع عمل زیبایی متفاوت است: مثلاً ابدومینوپلاستی، لیپوساکشن، ماموپلاستی و رینوپلاستی هرکدام واکنش بافتی، میزان ورم و خطرات متفاوتی دارند.
- تکنیک جراح مهم است: روشهای مختلف مانند ابدومینوپلاستی بدون درن یا روشهای با درن نیازهای متفاوتی برای فشار و کنترل ورم دارند.
- ویژگیهای فردی بیمار اثرگذار است: ضخامت بافت، BMI، سابقه بارداری، بیماریهای زمینهای، جریان لنفاوی و حتی حساسیت پوستی در تعیین اینکه گارمنت مفید یا مضر باشد نقش دارند.
- ریسکهای احتمالی متفاوتاند: برای برخی بیماران، فشار نامناسب میتواند جریان خون را کاهش دهد، برای برخی باعث محدودیت تنفسی شود، و برای برخی اصلاً ضروری نباشد.
- جراح به تکنیک عمل شما، میزان برداشت بافت، موقعیت برشها و شرایط حین عمل دسترسی مستقیم دارد.
- جراح میداند کدام فشار مفید است و کدام فشار ممکن است عملکرد تنفسی، خونرسانی یا سیستم لنفاوی را مختل کند.
- جراح شما بهتر از هر منبع اینترنتی میتواند زمان مناسب شروع، مدتزمان پوشش و نحوه صحیح بستن و تنظیم گارمنت را تعیین کند.
- بسیاری از شواهد علمی نشان میدهند که نتایج گارمنت ممکن است در بین بیماران متفاوت باشد و بنابراین نسخه عمومی قابل اعتماد نیست.
در چه شرایطی هنگام استفاده از گارمنت باید فوراً به پزشک اطلاع دهید؟
اگرچه استفاده از گارمنت فشاری پس از عمل در برخی شرایط میتواند مفید باشد، اما هرگونه فشار بیش از حد، فیت نامناسب یا واکنش غیرعادی بدن باید جدی گرفته شود. در شرایط زیر، بیمار باید بلافاصله جراح یا تیم درمانی خود را مطلع کند:
1) درد شدید یا تشدید شونده در ناحیه عمل
گارمنت نباید درد ایجاد کند. اگر بیمار احساس درد فشاری، تیرکشنده یا غیرطبیعی دارد، این میتواند نشانه:
- فشار بیش از حد
- اختلال جریان خون
- افزایش فشار داخل شکم
باشد.
فوراً با جراح تماس بگیرد و گارمنت را شل کند تا بررسی تخصصی انجام شود.
2) بیحسی، گزگز یا مورمور شدن اندامها
این علائم میتواند نشاندهنده اختلال در گردش خون یا فشار عصبی باشد. اگر این حالت ادامه یابد، ممکن است به آسیب عصبی یا وریدی منجر شود.
3) تنگی نفس، احساس فشار قفسه سینه یا سختی در نفسکشیدن
گارمنت تنگ گاهی میتواند ظرفیت تنفسی را کاهش دهد.
علامت خطر:
- نیاز به نفسکشیدن عمیق
- احساس خفگی
- ناتوانی در پر کردن کامل ریهها
در این شرایط باید فوراً با پزشک تماس گرفت.
4) تغییر رنگ پوست (بنفش، آبی، سفید) یا سرد شدن اندام
این نشانهها میتواند نشاندهنده اختلال گردش خون باشد و بسیار خطرناک است.
علامت اورژانسی:
- سردی غیرعادی پاها یا دستها
- تغییر رنگ نوک انگشتان
- لکههای کبود شونده
5) اختلال در ترشحات زخم یا نشتی از محل برش
اگر درن دارید یا بخیهها تازه هستند، فشار زیاد گارمنت ممکن است:
- جریان تخلیه را مختل کند؛
- باعث تجمع مایع (سرُما) شود؛
- یا باعث نشت از محل بخیه شود؛
اقدام: پوشیدن گارمنت باید تا نظر پزشک متوقف شود.
6) ایجاد خطوط فرورفتگی یا رد فشاری عمیق روی پوست
این وضعیت نشاندهنده فشار بیش از حد یا سایز نامناسب است و میتواند به بافت آسیب برساند.
7) واکنش پوستی شدید (قرمزی گسترده، خارش، تاول، سوزش)
ممکن است بیمار:
- حساسیت به الیاف
- درماتیت تماسی
- یا گرمازدگی ناحیه باشد؛
در این شرایط باید مدل گارمنت یا جنس پارچه تغییر کند. اگر بیمار هر یک از این علائم را تجربه کرد، باید فوراً پزشک خود را مطلع کند. گارمنت فشاری یک ابزار کمکی است، نه الزامی مطلق و در صورت استفاده نادرست میتواند مشکلاتی مثل اختلال تنفس، افزایش ورم، اختلال جریان خون یا عوارض پوستی ایجاد کند. تشخیص اینکه ادامه استفاده بیخطر است یا خیر، بر عهده جراح است و باید با او مشورت شود.
به دلیل تفاوت زیاد میان نوع جراحیها، تکنیک جراحان و شرایط بدنی افراد، استفاده از گارمنت فشاری باید کاملاً اختصاصیسازی شود. توصیههای کلی علمی میتوانند جهتگیری بدهند، اما تنها مرجع نهایی دستور جراح شماست. رعایت دقیق آن دستورالعملها، بهترین راه برای کاهش ریسک عوارض، مدیریت ورم و رسیدن به نتیجه بهتر جراحی است.
شواهد علمی درباره استفاده همگانی از گارمنت فشاری پس از جراحی زیبایی به ویژه جراحیهای شکم ضعیف و متناقض هستند. برخی مطالعات حتی نشان دادهاند که گارمنت ممکن است ورم را کاهش ندهد و گاهی باعث تشدید آن یا ایجاد عوارض شود. بنابراین، استفاده از گارمنت پس از عمل باید اختصاصی، سنجیده و تحت نظر پزشک باشد، نه به عنوان یک قانون کلی
مطالب این سایت صرفاً جهت اطلاعرسانی است و نباید به عنوان جایگزینی برای تشخیص، تجویز یا درمان پزشکی در نظر گرفته شود. برای مشکلات پزشکی، حتماً با پزشک متخصص مشورت کنید.
